झांजड or झांजर jhāñjaḍa or jhāñjara n f झांजरमांजर f The first glimmering of dawn. Gen. reduplicated; as झां0 झां0 झालें उठा. 2 Applied also to the dusk of evening. Also written झांजडमांजड & झांजड & झांझडमां- झड. v पड, हो. Also adverbially, glimmeringly &c.

न. स्त्री.       १. पहाटेच्या वेळचा मंद उजेड; झुंजुमुंजु; अंगावरील लव दिसण्याजोगी पहाट. उदा. झांजड झांजड झालें कीं लागलेंच औषध घ्या. (क्रि. पडणे, होणे.) २. सायंकाळचा संधिप्रकाश : ‘झांजर पडतां घेऊन पळे हा रांडमुंडेचा नित भारा ।’ – प्रला २४०.

झांजड or झांजर nf झांजरमांजर f The first glimmering of dawn. Applied also to the dusk of evening.

वि. जीर्ण झालेला; झिरझिरीत, विरविरीत झालेला (कपडा इ॰). 'एका अंगावर झांजर शेला तो जातो चुरचुरा ।' -पला ८३. [सं. जर्जर; हिं. झांझर = फाटलेला]

पु (हत्ती, बैल, घोडा इ॰ कांच्या पायांत घाला- वयाचा) वाळ्यासारखा झणझण वाजणारा दागिना. -खानगी खातें, लागतीचे नियम (बडोदें) पृ. ५२ व ५५. [झांज]

वि.       जीर्ण, झिरझिरीत, विरविरीत झालेला (कपडा इ.) : ‘एका अंगावर झांजर शेला तो जातो चुरचुरा ।’ – पला ८३. [सं. जर्जर]

पु.       (हत्ती, बैल, घोडा इ.च्या पायात घालायचा) वाळ्यासारखा झणझण वाजणारा दागिना.

उक्रि. १ घसवटणें; खरडणें; खर- चटणें ' चंद्रिकेच्या अंगावर झाजरल्यासारखें झालें.' -निचं १४. २ (ल.) (राजा.) फसवणें; एखाद्याला टोपी किंवा गोता घालणें. ३ वाप- रून खराब होणें; जीर्ण, जर्जर होणें; झिजणें; छिन्नभिन्न करणें; खराब होणें, करणें. 'ती जखम झाजरल्याइतकी... कठीण ठरली नाहीं.' -झांमू २.४. (ल.) पीडणें; पीडा देणें. 'झांजरलीं पंचबाणें एक- मेकावरी पडितीं हरणें ।' -भाए ४३०. [सं. जर्जर; म. झांजर] (वाप्र.) झाजर माडाचे गरे खाणें- (उप.) झाडावरून पडून अंग खरचटल्यानें, ठेचल्यानें पीडित होणें. झांजरता-वि. ओझरता पहा. झांजरसा-वि. झिजलेला; जर्जर झालेला. 'दोन्ही खांद्याला दोन्ही घट्टे बांधल्या गरशी । वांकडा हातखुळा देह झाली झांजरसी ।' -पला ८०. [झाजरणें]

नस्त्री. १ पहाटेच्या वेळचा झुंजरूक मुंजरूक; झुंजुमुंजु; अंगावरील लव दिसण्याजोगी पहांट. (सामान्यताः द्विरुक्तीनें) उदा॰ 'झांजड झांजड झालें कीं लागलेंच औषध घ्या.' (क्रि॰ पडणें; होणें). २ सायंकाळचा संधिप्रकाश. 'संध्याकाळीं मागत फिरतो महारा- पोरा पशीं चारा । झांजर पडतां घेऊन पळे हा रांडमुंडेचा नित भारा ।' -प्रला २४०. -क्रिवि. अंधुकअंधुक; मिणमिण. [सांज?]

पु. (गो.) झुंजमुंज; झांजड; झांजर- मांजर. झिळमिळणें पहा.