निमित्य n A common corruption of निमित्त.

निमित्य nimitya n A common corruption of निमित्त.

= मैत्रीपूर्वक. “परन्तु अज्राहे दोस्ती तुम्हांस गोश्गुजार करून ठेवतों हे निमित्य उलट येईल” (राजवाडे ५।१६४).

= मैत्रीपूर्वक. “परन्तु अज्राहे दोस्ती तुम्हांस गोश्गुजार करून ठेवतों हे निमित्य उलट येईल” (राजवाडे ५।१६४).

स्त्री. बियाकरितां व खाण्याकरितां धान्य, दाणा दुणा वगैरे. 'याची लावणी व्हावी या निमित्य बीज- खवाई देऊन लावणी केली.' -पेद २९.२१५. [बीज + खाणें]

[फा. गोश्गुझार्] श्रुत. “अज्ञाहे दोस्ती तुम्हांस गोश्गुज़ार करून ठेवितों हे निमित्य उलट येईल” (राजवाडे ५।१६४).

वि.       श्रुत; माहीत : ‘अज्राहे दोस्ती तुम्हांस गोश्गुजार करून ठेवितों हें निमित्य उलट येईल.’ –मइसा ५¿१६५. (क्रि. करणे) [फा.]

वि. श्रुत. 'अज्राहे दोस्ती तुम्हांस गोश्गु- जार करून ठेवितों हें निमित्य उलट येईल.' -रा ५.१६४. [फा. गोश्गुझार]

१ उत्पन्न; ऐपत. 'दिवाणाने गुंजाईस अधिक सांगितल्यानें भांडावयास उभें राहतात.' -सभासद २५. २ व्यंग; दोष; लबाडी. 'यांत गुंजा- ईश आहें हें निमित्य ठेऊन लिहिलें' -पेद १०.३३. ३ सवड; जागा. ४ फायदा. गुंजावीस पहा. [फा. गुंजाइश् = जागा, सवड]

क्रिवि..तोंडी. ‘परुंतु तह न करावा यैसें परिछिन्न भाषण अपवादाचे जिव्हाल सुद येथें मातुश्रीनीं सांगोन पाठविलें कीं निमित्य त्यास विश्वास बसून त्याचे आग- मन त्वरेनें पाषाणास व्हावें.’ –पदे ६.१९०. [सं. जिव्हा]

(सं) न० मिस, निमित्य, सोंग,अमिष.

न. १ हेतू; उद्देश; मतलब; आशय; अनुसंधान. 'पोट भरावयाचे निमित्तानें माणसें चाकरी करितात.' २ कारण; सबब; प्रयोजन; आधार. 'असे मेघ ही या निमित्तें सखा हो ।' -वामन, वेणुसुधा २.१५. 'तो चोरीच्या निमित्तानें फाशी गेला.' ३ कारणीभूत गोष्ट. ४ खोटी; बहाणा; सोंग. 'पोटदुखीचें निमित्त करून तो घरीं राहिला.' ५ खोटा आरोप; आळ. (क्रि॰ येणें; लागणें; टळणें; लावणें; आणणें; ठेवणें; घेणें; काढणें). 'त्यानें चोरी केली नसतां चोरीचें निमित्त आलें.' ६ चिन्ह.' देखतों मी निमित्तेंही विपरीतेंचि केशवा ।' -गीता (वामन शांडिल्य) ४६. -शअ. साठीं; करितां; करणें. 'चोरी- निमित्त मारलें.' 'विद्यानिमित्त श्रम केला.' [सं.] निमि- त्ताचा-१ आरोपास अथवा दोषास कारण होणारा; ज्यामुळें आळ येईल असा (धंदा; वस्तु वगैरे-जी सकृद्दर्शनीं उत्तम दिसत पण त्यांतील व्यंगामुळें वापरणार्‍यावर निष्कारण दोष येतो). २ प्रसंगास उपयोगी पडणारा; बहाण्यास पुरे असलेला, नांवाला पुरेसा. जसें:-निमित्ताची देवपुजा, -स्नास-भोजन-दानधर्म. निमित्ताचा धनी-वि. वाईटपणा, दोषारोप, बोल सोसणारा ज्याच्यावर दोष ठेवला जातो असा. 'निमित्ताचा धनी केला असे प्राणी ।' -नवनीत १४५. निमित्ताचा साधु-पु. ढोंगी साधु; वरकरणी साधु.निमित्ताची बायको-नवरा-चाकर-पुत्र-घोडा-इ॰-नांवापुरेशी, गरज भागण्यास उपयोगी बायको इ॰ निमित्ताचें भांडें-पात्र, निमित्ताचें घर-निंदेचें किंवा दोषाचें निमित्त करतां येण्याजोगा (मनुष्य, वस्तु, गोष्ट इ॰. निमित्तास-क्रिवि. देखाव्याकरितां; नांवाला. 'ह्या कामांत कोणी निमित्तास पाहिजे.' निमत्तावर टेकणें-निमित्त सांपडेल केव्हां म्हणून टपून बसणें.निमित्तास टेंकणें-एखादें काम बिघडावें म्हणून निमित्त (स्वल्प कारण) शोधणें. 'त्याच्याशीं अंगदीं बोलूं नका, स्वारी काय अगदीं निमित्ताला टेंकली आहे. तुम्ही एखादा शब्द बोलल्यावर लागलीच वाजंत्री सुरू होईल. सामाशब्द- ॰कारण-न आधारभूत गोष्ट. निमित्त अर्थ ३ पहा. प्रत्यक्ष कर्ता, साधक; विशेषतः सृष्टि निर्माण करणारी देवता, ब्रह्मा; कारण पहा. 'मृत्घटास निमित्तकारण कुलाल.' ॰खोर-वि. १ खोट्या सबबी, बहाणे सांगणारा. २ दोष देण्याची संधि शोधणारा; लहानसहान अपराध शोधून काढण्यासाठीं डोळ्यांत तेल घालून बसणारा. ॰धर्म-पु. एखादा विशेष अथवा प्रासंगिक विधि, कर्म. ॰धारी-भूत-वि.टिक्याचा, टिळयाचा धनी पहा. ॰वाचक धातुसाधित-न. मूळ धातुस ऊं प्रत्यय लावून होणारा धातुसाधित शब्द. उदा॰ बोलूं घेऊं इ॰ निमित्ती-वि. केलेला; उत्पादित; कारणीभूत. (समासांत ) एतन्निमित्ती, तन्निमित्ती. निमित्य- न. (प्र.) निमित्त. 'दुसर्‍याची बुद्ध ऐकत निमि त्याशी ।' -ऐपो १५७.